آتشفشان کوهی است که به درون سنگهای مذاب انباشته شده در زیر سطح زمین راه دارد. برخلاف اینکه غالباً پیدایش کوه‌ها ناشی از فشار صفحات زیرزمین بر یکدیگر است، پیدایش کوه‌های آتشفشانی حاصل فوران مواد مذاب و انباشته‌شدن مواد است. زمانی که فشار گازها و سنگهای مذاب درهسته زمین بسیار بالامی‌رود، فوران اتفاق می‌افتد.فوران می‌تواند به آرامی یا به صورت انفجاری رخ دهد. جریان گدازه، گازهای سمی، پرتاب خاکستر و سنگ و تخریب نواحی اطراف نیز همراه با فوران آتشفشان رخ می‌دهد.جریان گدازه بیشتر از آتش‌سوزی مخاطره‌آمیز می‌باشد به علت اینکه حرارت تولید شده به مراتب شدیدتر و سوزاننده‌تر است.جریان گدازه، هرچیزی که درمسیرش قرارگرفته باشد را از بین می‌برد ولی به دلیل اینکه جریان مواد مذاب به کندی و آرامی پیش می‌رود و مردم زمان کافی دارند تا از مسیر جریان گدازه دورشوند.خاکسترهای آتشفشانی، مواد نرم شبیه پودر یا ماسه هستند که یا از دانه‌های ریز گدازه یا از خرد شدن سنگهای جدار دودکش حاصل شده‌اند، که می‌تواند سوزاننده، اسیدی، شن مانند، گازدار و همراه باشد، خاکستر و گازهای اسیدی می‌تواند به ریه کودکان و سالمندان و بیمارانی که مشکل تنفسی دارند آسیب برساند. خاکستر آتشفشانی به ماشین‌آلاتی از قبیل تجهیزات الکتریکی و موتوری نیز خسارت وارد می‌کند. ترکیب خاکستر با آب به علت سنگینی می‌تواند بام ساختمان‌ها را فرو بریزد. خاکستر آتشفشانی می‌تواند کیلومترها دور از مخروط آتشفشان بر روی صدها نفر از مردم تاثیر بگذارد. انفجارهای آتشفشانی می‌توانند تکه‌های بزرگ سنگ را با سرعت بسیار زیاد به مسافت چندین کیلومتر پرتاب کنند. انفجارهای آتشفشانی به خاطر پرتاب سنگ‌ها و برخورد آنها با جانداران و دفن‌شدن آنها در زیر توده خاکستر و گرمای بسیار شدید می‌توانند کشنده باشند. چه بسا مواد حاصل از انفجار آتشفشان، جنگل‌های اطراف را به کلی نابود می‌کند. فوران‌های آتشفشانی می‌توانند با مخاطرات طبیعی همچون زمین‌لرزه‌ها، جریان گل و سیل‌های ناگهانی، ریزش کوه و زمین‌لغزه، باران‌های اسیدی، آتش‌سوزی و درشرایط خاص وقوع سونامی همراه باشد.مناطق خطر در اطراف یک آتشفشان تقریباً تا شعاع30 کیلومتری می‌باشد. که گاهی‌اوقات ممکن است خطر آتشفشان صدها کیلومتر دورتر را نیز تهدید نماید.
اقدامات قبل از فوران آتشفشان
برای تکمیل تجهیزات مخصوص در مواقع اضطراری به ازای هریک از اعضای خانواده خود، یک جفت عینک ایمنی و ماسک تنفسی یکبارمصرف تهیه‌کنید.
اگر در نزدیکی یک آتشفشان فعال یا خاموش زندگی می‌کنید خود را برای تخلیه فوری محل در مواقع ضروری آماده کنید.
اقدامات حین فوران آتشفشان
برای اجتناب از خطرات ناشی از انفجارهای شدید، پرتاب سنگ و خاکستر به اطراف، جریان گل و تشکیل گازهای گرم مطابق دستور مقامات محلی فوراً منطقه را ترک نمایید.
فوراً سرپناهی برای خود بیابید.
از دره‌ها و نقاط پست اطراف رودخانه دور شوید.
فراموش نکنید به افرادی که به کمک شما احتیاج دارند، به ویژه کودکان، سالمندان و معلولین کمک کنید.
مراقب جریان گل و لای باشید.
جریان گل و لای می‌تواند سریع‌تر از شما که پیاده راه می‌روید یا درحال دویدن هستید، حرکت کند.
بنابراین، قبل از عبور از یک پل به مسیر توجه کنید و اگر در مسیر جریان گل و لای درحال حرکت می‌باشد از عرض پل رد نشوید.
برای گرفتن آخرین اطلاعات اضطراری به رادیو و یا تلویزیون گوش فرا دهید.
اگر مشکل تنفسی دارید از تماس با مقادیرکم خاکستر هم اجتناب کنید.
پیراهن آستین‌دار و شلوار بلند بپوشید.از عینک ایمنی استفاده کنید و به جای لنز از عینک معمولی استفاده کنید.
برای تنفس درمحیط پر از غبار و خاکستر از ماسک یا پارچه‌ای نمناک استفاده کنید
درها، پنجره‌ها را ببندید، دستگاه‌های تهویه و حرارتی را خاموش کنید.
از رانندگی در زمان ریزش سنگین خاکستر خودداری کنید، مگر اینکه مجبور به این‌کار باشید؛ که دراینصورت، به آهستگی و با سرعت 30 کیلومتر در ساعت برانید.
اقدامات بعد از فوران آتشفشان
برای گرفتن آخرین اطلاعات به رادیو و یا تلویزیون گوش فرا دهید.
تا زمانی‌که خاکستر آتشفشانی در هوا معلق است درخانه بمانید، مگر اینکه احتمال ریزش سقف خانه باشد.
خاکسترهای روی سطح، بام و ناودان ساختمان را تمیزکنید.
از روشن‌کردن کامیون و ماشین‌های موتوری خودداری‌کنید.
خاکستر آتشفشانی می‌تواند مانع روشن شدن موتور و آسیب به بخش‌هایی از وسیله نقلیه و درنتیجه خراب شدن آن شود .
