حوادث هسته ای
زمانی که انفجار هسته ای روی می دهد، نور وگرمای شدیدی تولید می شود و موج حاصل از انفجار باعث انتشار مواد رادیواکتیو تا چندین کیلومتر در سطح زمین می شود و این امر باعث آلودگی آب، خاک، و هوا می گردد. تمامی سلاح‌ها و ابزار هسته‌ای در زمان انفجار باعث بروز پیامدهای مهلک و مرگ‌آور مانند، نورکورکننده، گرمای شدید (تشعشعات حرارتی)، تشعشعات هسته‌ای اولیه، انفجار، آتش‌سوزی ناشی از اصابت جرقه‌های آتش ، گرما، و آتش‌سوزی‌های ثانویه بواسطه انهدام و خرابی می‌شوند.
مخاطرات ناشی از انفجار موادهسته‌ای
پیش‌بینی میزان، ماهیت و زمان ورود مواد رادیواکتیو کار ساده‌ای نیست.
اثرات این مواد بر روی پراکندگی جغرافیایی این چنین بیان می‌شود:
اندازه و قدرت این سلاح‌ها:
هرچه یک بمب قوی‌تر باشد اثرات آن تا مسافت‌های خیلی دور هم می‌‌رسد
ماهیت سطح زیرین (محل) انفجار:
برخی مواد نسبت به سایر مواد خیلی سریعتر مبدل به آئرسل های رادیواکتیو می‌شوند.
در این راستا، سطوح مسطح در بروز پیامدهای ناشی از انفجار مستعدتر هستند.
شرایط آب و هوایی موجود:
سرعت و جهت باد بر زمان ورود باران رادیواکتیو تأثیر زیادی دارد و بارش باران باعث شستشوی ذرات ریز باقی مانده از انفجارات هسته ای از جو می‌شود.
باران رادیواکتیو
حتی اگر افراد بواسطه دوری از محدودة انفجار خیلی تحت تأثیر مستقیم آلودگی های ناشی از انفجارات هسته ای قرارنگرفته باشند، باز هم این احتمال می‌رود که متأثر از باران رادیواکتیو شده باشند.
هر انفجار هسته‌ای بارش ایجاد می‌کند.
انفجار نزدیک سطح کره زمین نسبت به انفجار در ارتفاعات بالاتر و دورتر، بارش وسیع و بزرگ‌تری را ایجاد می‌کند.
این بدان معناست که گرمای ناشی از انفجار هسته‌ای باعث ایجاد یک جبهه جریان هوا رو به بالامی‌شود که ابرقارچی شکلی را بوجود می‌آورد.
هنگامیکه انفجاری در نزدیکی سطح زمین رخ‌دهد میلیون‌ها ذره بخار هم به سمت آن ابرقارچی شکل کشیده می‌شوند.
با کم‌شدن گرما، مواد رادیواکتیوی که در لایه های جوی بصورت فشرده و متراکم در آمده بودند، به زمین برمی‌گردند.
این پدیده را بارش رادیواکتیو گویند.
عمل ریزش مواد آئرسل در مدت زمان طولانی رخ می‌دهد، که درواقع منبع اصلی بقایای تشعشعات هسته‌ای می‌باشد.
درصورت مساعد بودن شرایط جوی ذرات رادیواکتیو ناشی از انفجار هسته‌ای با کمک جریان باد حتی ممکن است تا کیلومترها حرکت کند.
گاهی اوقات انفجار کوچک سلاح هسته ای ممکن است، تا حد زیادی کشنده باشد.
تشعشعات مواد رادیواکتیو قابل روئیت نیستند حتی با حواس طبیعی و پنج‌گانه ما نیز مشهود نمی باشند. تنها با کمک دستگاه‌های اشعه یاب قابل مشاهده‌اند.
همین امر باعث می شود که کمک رسانی در این نوع حوادث به مراتب سخت تر از کمک رسانی در زمان حوادثی مانند سیل و توفان باشد.
با نظارت و بررسی شاید بتوان زمان ورود ریزش مواد رادیو اکتیو، را بررسی‌کرد و از طریق اطلاع رسانی درست به اطلاع عموم رساند.
بهرحال باید در مقابل گرد وغبار ناشی از انفجارات هسته ای، اقدامات حفاظتی درست و علمی صورت گیرد.
بعلاوه در مورد دیگر اثرات نیز باید گفت که تسلیحات هسته‌ای در داخل یا روی سطح کره زمین یک پالس الکترومغناطیسی (EMP) و زمینه الکتریکی بسیار متراکم ایجاد می‌کنند.
یک EMP مثل یک ضربه و تکان رعد و برق ولی پرقدرت‌تر، سریعتر و خیلی کوتاه‌تر از آن عمل می‌کند و می‌تواند آسیب‌های جدی به لوازم الکترونیکی متصل به منبع برق یا آنتن‌ها واردکند.
به این موارد باید سیستم‌های ارتباطی و مخابراتی، کامپیوترها، لوازم برقی و دستگاه‌های سوخت هواپیما و اتومبیل را هم اضافه کرد.
آسیب وارده شامل صدمه به یک قطعه جزیی سیستم برق تا سوختن و از بین رفتن کامل دستگاه‌ها می‌شود.
حتی ممکن است بیشتر تجهیزات الکترونیکی موجود در چند صدکیلومتری منطقه آسیب‌دیده ناشی از انفجار هسته‌ای دچار آسیب شوند.
عموما رادیو‌های باتریی قوی با آنتن کوتاه تحت تأثیر این آسیب قرارنمی‌گیرد.
بااینکه یک EMP ضرر چندانی برای بیشتر مردم ندارد اما این احتمال می‌رود که روی دستگاه تنظیم‌کننده ضربان قلب یا ابزار الکترونیکی اثرات منفی بگذارد.
اقدامات امنیتی و حفاظتی در مورد یک انفجار هسته‌ای
امروزه پیش‌بینی خطر حمله استراتژیکی سلاح هسته‌ای (بزرگ و حجیم) در کشورهای توسعه یافته توسط کارشناسان امری، انجام شدنی است.
در صورت بروز خطر یک حمله، باید به مردمی که در حوالی و نزدیکی منطقه مورد هدف زندگی می‌کنند، هشدار داد و یا از آنها خواست که محل را تخلیه و به منطقه‌ای امن بروند.
برای درامان ماندن از تشعشعات رادیواکتیو، می توان در محدودة زیرزمین یا داخل یک ساختمان بزرگ و یا پریدن در آب پناه گرفت.
مناطق مورد هدف آن ها شامل:محل موشک‌های استراتژیک و پایگاه‌های نظامیمراکز دولتیناوگان حمل و نقل و مخابرات مراکز دارایی، فن‌آوری، صنعتی و تولیدی بنادر مهم و فرودگاه‌ها
سه عامل مهم برای ایمن‌ماندن از تشعشعات و بارش رادیواکتیو:
مسافت:
هرچه فاصله شما از محل انتشار مواد رادیو اکتیوبیشتر باشد، مصون تر خواهید بود.
مکان هایی مانند زیر زمین ساختمان به مراتب از ماندن در طبقه اول ساختمان امن تر و ایمن تر است.
یا بهتراست به یکی از طبقات میانی یک برج یا ساختمان بلند بروید (بسته به اینکه در آن سطح و نزدیکی چه میزان و کدام یک از ذرات رادیواکتیو جمع شده‌باشند).
ذرات رادیواکتیو برروی سطوح مسطح جمع می‌شوند لذا نه رفتن به طبقات آخر کار درستی است و نه رفتن به طبقة نزدیک به بام مسطح کار درستی است.
حفاظت:
هرچه موانع بین شما و ذرات رادیواکتیو، مواد متراکم و سنگینی مثل دیوارهای ضخیم، بتون‌ها، آجرها وخاک وجود داشته باشد برای حفاظت شما بهتر خواهد بود.
زمان:
تشعشعات مواد رادیواکتیو بسرعت اثر خود را از دست می‌دهند.
در آن زمان، می‌توانید از پناهگاه خود خارج شوید.
اثر این تشعشعات بعد از دو هفته از پایان انفجار، بزرگترین تهدید و خطر را برای سلامت شما در بر دارند، ولی بتدریج با گذشت زمان مقدار و اثر آنها تا حدود 1 درصد میزان اولیه کاهش می یابد.
اقدامات قبل از وقوع حوادث هسته ای برای کسب آمادگی قبل از یک وقوع یک حادثه باید:
درصورتی‌که در آپارتمان یا یک برج زندگی می‌کنید با مدیر ساختمان درباره امن‌ترین مکان برای پناه‌گرفتن و یا ایجاد چنین مکانی برای ساکنان صحبت و مشورت کنید.
با توجه به احتمال طولانی‌شدن خطرات ناشی از انفجارات هسته‌ای، لازم است که لوازم ضروری را برای مدت دو هفته به همراه داشته باشید.
پناه‌گرفتن در طول حادثه انفجارهسته‌ای امری کاملاً ضروری است. در هنگام وقوع حادثه هسته‌ای دو نوع پناهگاه وجود دارد:
سرپناه برای مواقع انفجار هسته‌ای:
این پناهگاه بطور خاص برای محافظت در برابر فشار موج ناشی از انفجار، آتش‌سوزی، گرما و حرارت و تشعشعات اولیه یک انفجار هسته‌ای ساخته‌می‌شود. باید گفت حتی ساخت یک چنین پناهگاهی تاب مقاومت در برابر ضربه مستقیم ناشی از یک موج انفجار هسته‌ای را ندارد.
سرپناه برای مواقع بارش تشعشعات رادیواکتیو:
نیازی نیست که این پناهگاه الزاماً برای محافظت در برابر اشعه رادیواکتیو ساخته شود. هر مکان امنی که دارای دیوار و سقف محکم و کلفت باشد برای دفع تشعشعات ناشی از ذرات رادیواکتیو کفایت می‌کند.
اقدامات حین وقوع حوادث هسته ای
برای کسب خبر گوش به زنگ باشید و دستورات و راهنمایی‌های مسئولین را دنبال کنید.
پناهگاه یا حفاظ وقتی مؤثر و با ارزش است، که در یک یا دو قدمی شما باشد البته دویدن به سمت آن اصلاً منطقی نیست ، پس خیلی سریع پشت به محل انفجار روی زمین بخوابید و به زمین بچسبید و سرتان را بپوشانید و گرنه همراه موج انفجار به هوا پرتاب شده و در کمتر از یک ثانیه خواهید سوخت.
چند لحظه در همین وضعیت باقی بمانید تا موج انفجار و تشعشعات گرمایی عبور کنند ، بعد سریعاً بلند شده و خیلی زود آنجا را ترک کنید.
هرگز به محل انفجار و نور سفید آن خیره نشوید ، چون ممکن است باعث کوری شما شوند.
خیلی زود سرپناهی پیداکنید.
پشت تپه ها ، پشت دیوارها ، داخل شیار ها ، کنار جدولها ، داخل جویها و گودیها ، زیر پل ها و یا داخل تونلها ، پشت کیوسکها واتاقکهاو… ، محلهای مناسبی جهت پناه گرفتن موقت می باشند، زیرا بخش اعظمی از موج گرما و تشعشع را بخود می گیرند.
هر چه محل پناه گرفتن شما از سطح زمین پائین تر باشد ایمن تر است.
اقدامات بعد از وقوع حوادث هسته ای
برای فهمیدن اینکه چه باید بکنیم، کجا برویم و کجا نباید برویم گوش به زنگ اخبار رادیو و تلویزیون باشید.
بهترین مکان ماندن در محلی که سقف دار است و شما را از ریزش خاکسترهای اتمی و تشعشعات رادیواکتیو حفظ می کند ، حتی یک ملحفه سفید شما را از آلوده شدن به خاکسترهای اتمی حفظ می کند .
میزان تشعشعات، براساس اندازه و میزان بزرگی سلاح و نیز مجاورت آن با زمین متفاوت است.
ازاینرو، ممکن است کسانی‌که در مناطقی زندگی می‌کنند که با بالاترین میزان تشعشع در تماس می باشند، لازم باشد که تا یک ماه در پناهگاه و محیطی امن دور از خانه بمانند.
دقت کنید که تمام محیط و اشیاء اطراف شما آلوده به رادیواکتیو هستند پس هیچ وسیله ای را با خود از محل بیرون نبرید، زیرا موجب گسترش آلودگی در مناطق دیگر می شوید.
ذرات گرد و غبار روی لباسها و بدن شما هم کاملاً آلوده هستند ، پس لباس خود را تکان ندهید و هنگامیکه آنها را تعویض می کنید کاملاً مواظب باشید که ذرات رادیواکتیو وارد دهان یا مجاری تنفسی شما یا دیگران نشوند .
یکی از راههای مناسب جمع آوری ذرات گرد وغبار از روی لباس و اشیاء استفاده از جاروی برقی با کیسه های یکبار مصرف می باشد که بایستی با دقت این کار را انجام دهید.
هیچگونه آشامیدن و یا خوراکی را تا زمان خارج شدن از منطقه آلوده و کاهش آلودگی محل، مصرف نکنید . این مواد به راحتی ذرات پرتودار را به درون بدن برده و شما را بیمار می کنند .
از تمام قسمتهای باز بدن خود کاملاً محافظت کنید زیرا تا مدتها در معرض تابش پرتوهای مرگ آور هستید.
از زخمها و یا سوختگی های خود شدیداً مراقبت کنید و روی آنها را سریعاً بپوشانید ، زیرا یکی ازراههای سریع انتقال پرتوهای رادیواکتیو به بدن هستند .
برای جلوگیری از استنشاق خاکهای آلوده به رادیواکتیو از دستمال یا پارچه خشک جلوی دهان و بینی خود، استفاده کنید.
دست به چشمان خود نکشید و در اسرع وقت با مقداری آب سالم چشم ها و دهان و بینی خود را بشوئید و با پارچه های تمیز خشک کنید ، این کار کمک مؤثری به از بین بردن پرتوگیری داخلی بدن شما می کند .
درون منطقه آلوده لباسهای خود را بیرون نیاورید زیرا با این کار جذب پرتو ها را به بدن خود سریعتر می کنید .
پوشیدن لباسهای کاملا سفید بسیار مؤثر و مفید است ، زیرا بخش اعظمی از پرتوهای رادیواکتیو را منعکس می کنند.
کلیه لباسها را با احتیاط بیرون آورده و درون یک کیسه پلاستیکی ریخته و سر آنرا ببندید.
مواد آلوده را نسوزانید زیرا این کار فقط مواد رادیواکتیو را بوسیله دود و خاکستر در محیط پخش خواهد کرد.
کلیه قسمتهای بدن را با آب و صابون بشویید.
سبزیجات بخش اعظم مواد رادیواکتیو محیط را جذب می کنند و با مصرف آن توسط دامها و یا حتی انسانها این مواد خطرناک وارد بدن انسانها می شود .
از قرصهای ید دار پایدار استفاده کنید ، زیرا از جذب رادیواکتیو در غده تیروئید و در نتیجه پرتوگیری داخلی جلوگیری می کند.
هیچگاه به محل انفجار نزدیک نشوید و هر چه می توانید از آن محل دور شوید ، زیرا مقدار اشعه دریافتی بدن شما کمتر می شود.
