|
آشنایی با نجاتگر
حادثه هیچ گاه خبرنمی کند و معمولاً در زمان و مکانی پیش می آید که
انتظار بروز آن نمی رود . ممکن است خطرناک ترین حادثه به علت کوچکترین
غفلت یا سهل انگاری بروز نماید و از طرفی هرنوع حادثه ای نیز خطرناک و مرگ
آور نیست ؛ بلکه عدم رسیدگی بموقع و یا ناآگاهی درخصوص مقابله صحیح و فنی
باآن می تواند موجب مرگ و یا نواقص جبران ناپذیرجسمانی باشد . بنابراین
مسأله آموزش افراد از سطح مدرسه ، کارگاه ، خانه و کارخانه در اصول
خودامدادی یک امر مهم و ضروری است ، که می تواند از آن به عنوان یک فریضه
واجب یاد کرد و افراد متعهد و آشنا به این اصول را به عنوان کسانی که به
وظیفه اخلاقی ووجدانی عمل می کنند تلقی نمود . استفاده از روشهای ابتکاری
نجات می تواند عامل موثری در نجات بموقع جان انسانها باشد ؛ مثلاً گاهی
اوقات در حریقها وضعیتی پیش می آید که شخص بیمار در اتاق پراز دود گرفتار
می شود ، کودکی در داخل گهواره در محل حریق جا می ماند وافراد خانواده ،
در اتاق ساختمان چند طبقه ای به علت وجود حریق و یا حادثه دیگری گرفتارمی
شوند .
اگردرهنگام خواب دراواسط شب گرفتارزلزله هولناکی شده ایم ، آیا هیچ فکر
کرده اید دراین موقع چه بایستی کردودرلحظاتی که زمان ، نقش مهمی را ایفا
می کند نجاتگربایستی باکدام وسیله ابتکاری درفکرنجات جان انسانها باشد ؟
هدف این مجموعه طریقه نجات با استفاده از وسایل تخصصی ، ابتکارات شخصی
و گروهی و به کارگیری تجربه است تادر موقع اضطراری از آن استفاده گردد .
همواره می توانید این روشها را با همکاران و حتی در منزل خود وبا افراد
خانواده تمرین و مرورکنید .
نجات چیست ؟
نجات عبارت است از یک سری عملیاتی که منجر به رهایی افراد زنده از
شرایط بحرانی و بدام افتاده می شود و همچنین انجام کمکهای نخستین برروی
آنها که از وخامت حال افراد جلوگیری نماید .
کارهای عملی ، اساس آموزش نجات است و آموزش عملی یا تئوری برای تفهیم
مسؤولیت ها و فهم بهتر کارهای عملی به کار می رود و آموزش شفاهی به تنهایی
دارای ارزش کمی بوده و همچنین نمایش یک عمل نجات بدون اینکه نجاتگران
عملاً و شخصاً آن را انجام ندهند فایده چندانی ندارد .
مهارت ، انضباط و کار دسته جمعی که با اطلاعات فنی توأم باشد ، از جمله
عوامل بسیار مفید در عملیات نجات هستند . این عوامل را فقط با کارعملی
وواقعی می توان به دست آورد . کارنجات ، یک عمل کاملاً فنی است و اجرای
صحیح آن احتیاج به آموزش و تمرین و مهارت خاص دارد . افرادی که بخواهند در
مرحله اولیه و ابتدایی تا قبل از رسیدن دسته های متخصص و تعلیم دیده ؛
عملیات نجات را انجام دهند بایستی توجه داشته باشند که چه کارهایی را باید
در مرحله اجرا درآورند . کلیه عملیات نجات باید به طورگروهی و دسته جمعی
انجام شود و بایستی دستورات فرمانده گروه را دقیقاً و بموقع اجرا کنند ؛
زیرا ممکن است جان مصدوم و شاید جان خود نجاتگر نیز به خطرافتد و این
بستگی به اطاعت و اجرای حتی کوچکترین دستورفرمانده گروه دارد.
وظیفه نجاتگر درعملیات نجات از آوار:
به طور معمول هرنجاتگر در هنگام بروز رویدادهای طبیعی و غیرطبیعی وبه وجود آمدن ساختمانهای فروریخته ۵ وظیفه دارد :
۱_ نجات جان افراد از طریق بیرون آوردن سریع و فوری آنها از زیر آوار و
خرابه های ساختمان های آسیب دیده در نتیجه حملات هوایی دشمن ( آتش سوزی ،
سیل ، زلزله و یا هر گونه سانحه دیگر ) .
۲_ انجام کمکهای نخستین درباره اشخاص گرفتارشده و اعزام آنها به مراکز درمانی برای معالجات بعدی .
۳_ اقدامات لازم در زمینه نگهداری موقت یا انهدام کامل ساختمان های
آسیب دیده و ساختمان هایی که ریزش آنها خطرناک تر است و یا تصمیم درباره
خرابی آنها که موجب قطع عبورو مرور می شود و یا در کاروفعالیت واحدهای
امداد ونجات مانع ایجاد می کند .
۴_ کمک به گروه های متخصص پاک کننده خرابی ها و اقدام به توسعه معابر
محلهای آسیب دیده ، به منظور تسهیل در حرکت وسایل نقلیه و دستگاه های
مکانیکی .
۵_ جستجو و پیدا کردن و جمع آوری اجساد ، هرچند که این وظیفه جزء
مأموریت و مسؤولیت های مستقیم گروه نجات نیست ، ولی در مواقع اضطراری
بناچار باید در مورد توجه قرار گیرد .
انجام کمکهای نخستین ، یکی از مسؤولیت های پراهمیت گروه نجات است ؛ ولی
همیشه باید در نظر داشت که مسؤولیت این گروه دروهله اول رهایی و نجات آسیب
دیدگان است که در ساختمان های آسیب دیده و یازیرآوارها ودود ، به دام
افتاده و مصدوم شده اند .
فرماندهی نجات :
همواره سازمان مسئول نجات در پاسخگویی به بلایا و حوادث از یک فرمادهی
کل عملیات زیرنظراستاد مدیریت سوانح تشکیل و به رده های مسئول ولی
کوچکترتقسیم می شود .
ستاد مدیریت سوانح دارای یک واحد متمرکز بانام اتاق بحران می باشد که
وظیفه هماهنگی ، راهبری و کنترل کلیه کلیه مسائل پیرامون یک رویداد غیر
مترقبه را به عهده دارد . نمایندگان کلیه واحدهای مسئول در جریان عملیات
امداد و نجات دراین اتاق حضور خواهند داشت تاضمن هماهنگی بایکدیگر ،
نیروهای تحت فرمان را هدایت نمایند .
هدف نجات و نجاتگری
۱_ کارهای عملی ، اساس آموزش های نجات است . آموزش عملی ویا تئوری برای
فهم فرآیند عملیات به کار می رود وآموزش شفاهی به تنهایی دارای ارزش کمی
بوده و همچنین نمایش یک عمل نجات بدون اینکه نجاتگران عملاً و شخصاً آن را
انجام ندهند ، فایده چندانی نخواهد داشت . مهارت ، انضباط ، درکارهای دسته
جمعی اگر با اطلاعات فنی توأم شود ، تنها عواملی هستند که درعملیات مفید
خواهند بود و این عامل را نمی توان به دست آورد مگر با کار عملی و واقعی .
۲_ باید به نجاتگران ویا کارآموزان گفته شود که کاررا عملاً انجام دهند
نه این که فقط چگونه انجام دهند . در کلیه تمرینهایی که کار عملی نجاتگران
مورد لزوم است ( به عنوان مانور یا نمایش ) بایستی نجاتگران آن را به
عنوان عملیات واقعی نجات تلقی کنند .
۳_ برنامه های آموزش نجات را تا آنجا که ممکن است پی درپی و منظم انجام
دهید ؛ زیرا این عمل باعث سهولت در آموزش و ایجاد علاقه درکارآموزان خواهد
شد .
هرموضوع از برنامه آموزشی باید با توجه به اصول زیر تهیه شود :
الف . آنچه یک فرد با دستهایش انجام می دهد ، می فهمد و به خاطر می سپارد .
ب . وقتی که یک فرد آنچه را که توسط دیگران آنجام می گیرد می بیند ، تقریباً آن را به خاطر می سپارد .
ج . آنچه یک فرد می شنود و دیگران آن را تشریح می کنند ، آن را خوب درک نکرده و کمتر درخاطرش می ماند.
۴_ درهرنوع آموزش ، همیشه بهتر است یک چیز را هر اندازه هم ساده باشد
نشان بدهید ؛ نه این که درباره آن فقط گفتگو کنید . مخصوصاً این عمل در
آموزش نجات بیشتر اهمیت دارد ؛ زیرا از یک طرف موضوع نجات یک کار عملی است
و از طرف دیگر نوآموزان کسانی هستند که آموزش راازطریق به کار بردن دست
های خودبهتر فرامی گیرند .
۵_ سادگی ووضوح چه درنمایش و چه درتوضیح عملیات نجات ، ازنشانه های آموزش خوب به شمار می رود .
این دو موضوع را فقط از طریق تفکر دقیق ، تهیه عملیات پیش از آن آموزش
وبه خاطر سپردن موضوع آموزش می توان کسب کرد . تا آنجا که ممکن است
ازتوضیح جنبه های عملی اجتناب کنید ؛ زیرا باعث اغتشاش فکر کارآموزان به
ویژه در مراحل اولیه آموزش می شود . به همین علت است که درباره عملی بودن
آموزش های نجات تأکید می شود .
٦_ اکثر افرادی که برای خدمت در عملیات نجات داوطلب می شوند ، کسانی
هستند که عادت دارند با دست های خود کار کنند و هنگامی که به آنها نشان
داده شده که چگونه کاری را انجام دهند ، به طور طبیعی سعی خواهند کرد که
آن کار را طبق دستور ، عملاً انجام دهند .
٧_ برنامه آموزش نجات ، شامل مواردی است که نوآموز برای حفاظت خود و یا
حفاظت واحدی که به آن تعلق دارد ، نیاز داشته و همچنین شامل مواردی است که
اورا یک نجاتگر ورزیده به بار آورد .
۸_ در مرحله اول آموزش ، نجاتگران باید به اصولی که مورد لزوم خود
وگروه مورد نظراست آشنا شده وآن را به کاربرند و چنانچه مایل باشند می
توانند آموزش های دیگری را که آموزش تکمیلی یا بازآموزی نامیده می شود
فراگیرند تابرای انجام وظایف مهمتری آماده شوند .
9_کلیه نجاتگرانی که آموزش مقدماتی را فراگرفته اند ، هرسال می بایست در آموزش های یادآوری و همچنین در تمرینهای موردی شرکت کنند .
10_ عملیات نجات و کمک های اولیه مکمل یکدیگرند وچنانچه بخواهیم عملیات
نجات کاملاً موثر باشد ، دانستن اطلاعات پایه ای کمک های اولیه برای
نجاتگران ضروری است ؛ بنابراین هرنجاتگرباید این دوره را پشت سرگذرانده و
در واقع برنامه نجات مقدماتی و سبک و سنگین را همراه با فنون کمک های
اولیه طی کند .
11_ در جهان ، آموزشهای زیادی وجود دارد که مخصوص آموزش مربیان نجات
است . بدیهی است که هر آموزشگاهی که به وسایل آموزش فنی و استادان
کارآموزده و مطلع مجهز باشد ، می تواند مربیان نجات با استاندارد عالی
آموزش دهد .
نکات مهم در عملیات نجات
در یک عملیات نجات معمولاً باید چند نکته مهم را رعایت کرد که به شرح زیراست :
1_ خونسردی کامل و نترسیدن ازصحنه حادثه یا کنترل اعصاب و روان .
2_ از افرادی که مکان حادثه را می شناسند ، دقیقاًمشخصات محل افرادی که
درآن مکان سکونت یا کارمی کردند را سئوال کنید تا هنگام عملیات نجات و
اطفای حریق با سرعت و دقت بیشتری کار کنید .
3_ با توجه به شناخت توان نیروهای نجاتگر( از نظر آمادگی جسمانی _ روحی
و تخصصی ) حاضر در عملیات ، باید از آنها به تناسب استفاده کرد .
4_ بایستی با سرعت عمل ، از حداقل زمان حداکثر استفاده را کسب کرد .
5_ بهره وری ازکمترین امکانات و تجهیزات موجوددرعملیات ازنکات مهم پاسخگویی درصحنه آسیب می باشد .
6_ خارج کردن افراد مصدوم و گرفتار در حادثه به ترتیب اولویت : اول
کودکان ، دوم افراد مسن و سالخورده ، سوم بانوان ، چهارم آقایان ( این
ترتیب گاهی در عملیات بنابرصلاحدید فرمانده گروه تغییر می یابد .
7_ برحسب شکل وقوع حادثه ، نوع عملیات مربوط به آن را تعیین کنید .
8_ قطع سریع سیستم آب ، برق و گازرسانی محل حادثه .
9_ اگر در مهار آتش سوزی از خاموش کننده های دستی و یا لوله آب آتش
نشانی استفاده می کنید ، به صورت ( جارویی ) یا رفت و برگشت کوتاه ، مواد
اطفایی را روی آتش بپاشید .
10_ برحسب نوع آتش و مواد سوختنی ، باید از مواد اطفایی خاص آن استفاده
شود . حتماً سعی کنید که مرکز آتش را پیدا کنید و مواد اطفایی را برآن محل
بریزید ؛ زیرا آتش سریع تر خاموش می شود .
کار گروهی در عملیات نجات
انجام عملیات نجات احتیاج فراوان به همکاری و کارگروهی و به اصطلاح کار
دسته جمعی دارد ؛ به همین دلیل است که از آغاز آموزش بایستی اهمیت فوق
العاده همکاری و کارگروهی را به افراد سرویس نجات به طور دائم تذکر و روح
همکاری را در آنها پرورش داد .
· روح همکاری به طریق زیر پرورش داده می شود :
الف . تشکیل تیم های کار ، حتی برای ساده ترین تمرین های آموزشی .
ب . تعیین یک فرمانده آموزش دیده برای هرگروه .
ج . اجازه دهیم که روح همکاری طبیعی در گروه تقویت شود .
د . هویت اعضا هر گروه را محفوظ بداریم و احترام قائل شویم و حتی
الامکان از تعویض افراد گروه های مختلف با هم خودداری کنیم . این تدبیر ،
حس دوستی افراد با یکدیگر رادرداخل گروه تقویت و تفاهم بهتری بین افراد
گروه ایجاد می کند .
ه . کفایت و وضع کلی یک گروه را با گروه دیگر مقایسه کنیم ( ارزیابی ) | 
